Hadhwanaag

Wasiirka arimaha gudaha Somaliland mudane Cali Maxamed Warancade oo imika in ka badan mudo shan bilood ah ka hor loo magacaabay in uu guto xilka uu hayo, waxa uu socdaal kiisii ugu horeeyey ee Yurub  ku yimid dalka UK, imaanshihiisuse wax uu umuuqday mid ka duwan masuuliyiintii  kaga soo horeeyey ee xiliyo kala duwan yimid,  ee wasiirada xukumada uu kaga soo biiray xusbiga Wadani ee uu hore masalihiisa siyaasadeed kaga soo booday si uu iskaga badbaadiyo daadkii qaaday xusbigii UDUB iyo xukumadii uu ka mid ka ahaa mudo saddex sano ah ka hor.

Haddaba si aynu u iftiimino horudhaca qormadan aynu hoos ugu yar daadagno hilinadii siyaasadeed ee Warancade soo maray iyo ta uu hadda taagan yahay oo dhamaan raad ku reebaya meelkastoo uu bulshada Somaliland kula kulmo, ha noqoto ta xilkiisa ku kooban iyo ta bulshawada uu la wada wadaago.

Wasiir warancade oo ah wasiirka kaliya ee ku jira xukumada Siilaanyo ee isku soo maray saddexdii xukumadeed, sida tii marxuun Cigaal, Daahir Riyaale iyo tan Siilaanyo,  ee maanta xil wasiir ka hayo Somaliland ayaa ah waayo arag la socda dabaylaha siyaasadeed ee Somaliland haddba dhanka ay u dhacayaan, waana tan keentay in uu ku biro xukumad uu xisbigeeda Kulmiye uu xiligii doorashada si adag uga soo horjeeday, waliba isagoo sida salaanka u soo maray xusbiga Wadani oo uu mar huwaday calankiisa midabka Liinta ah, isagoo lagu qaabilay xaflad balaadhan oo gudoomiye Ciro  iyo xusbigiisa Wadani ku soo dhaweyneen.

Dadka wasiir Warancade yaqaanaa waxa ay og yihiin in aanu inta badan isku dayin in sumcadiisu ku dhaawacanto marka jawiga siyaasadeed ee jiraa galo waji abuuraya xaalad aloosanta oo dadku hadba xukumada uu ku jiro iskaga hor yimaadaan, go’aaanka sidaa ku salaysan ee Warancade waa mid u ah sahay-siyaasadeed oo uu ilaa maanta uu sito, kuna maro bulshada Somaliland ee u kala irdhaysan xusibyada siyaasiga ah ee haatan bilaabmatay kacdoonadii sumcada Warancade ka kasban jiray.

Dib u xusooso taariikhdaa aan sidaa u sii fogeyn iyo xiligii xukumadii UDUB ee Daahir Riyaale hogaaminayey markii ay maalin cad albaabada u laabtay xarunta golaha wakiilada Somaliland, iyadoo sida ay maanta isku hayaan siyaasiyan xukumada Kulmiye ee uu hagayo Axmed Siilaanyo iyo gudoomiye Ciro ay isku hayeen xukumadii Daahir Riyaale hogaaminayey ee UDUB, inkastoo wali aanay gaadhin heerkii xiligaa.

Maxaa kuu muuqda?  Waxa kuu muuqanaya jawi siyaasadeed oo cakiran, isla markaana gaadhay ku jiqsii iyo ku jiqsii keentay in galaha wakiilada Somaliland noqdo goob labadii garab ee xiligaas oo uu mid ka mid ahaa  wasiir Warancad la isku hirdiyayo. Hase ahaatee Warancade isagoo tiisa sumcadeed xoojinaya, iyo hab-siyaasadeedkiisii hore loogu yaqaanayna xiliyada ay xurgufta siyaasadeed oogan tahayna ay u tahay xiliyada uu ka soo dhexmudho,  waxa uu si toosa u buriyey mowqifkii xukumadii uu ka tirsanaa ee Riyaale, waxanu dhax tagey taageerayaashii iyo gudmooiye C/raxman Ciro oo hor tunaan goloha wakiilada oo qoful ku dhajisan yahay ciidana lagu gadaamay. 

Talaabadaas waxa ay ahayd mid uu wasiir Warancade ku kasbaday sumcad, waxana markiba qaboobay jawigii kacsanaa, isagana sida looga raali yahay waxa lagu muujiyey in tunka lagu qaado, aadna loogu riyaaqo. Hadda xusuuso waxa oognaa jawi cakiran oo golihii dhamaa ee Qaranka Somaliland ayaa albaabada loo laabay,  cida u laabtayna waa xukumadii uu ka tirsanaa ee Daahir Riyaale.

Markase aynu doorkan iyo daruuraha siyaasadeed ee saddex sano ka dib dul hoganahaya xukumada uu hogaamiyo madaxweyne Siilaanyo iyo gudoomiye C/raxman Ciro, waxa meesha is badalay waa xukumadii ,  oo halkii Riyaale waxa ku jira Siilaanyo, balse markana wasiir Warancade  eegno waxa uu ku jiraa halkii uu maalintii golaha wakiilada la qufushay uu ku jiray, oo ah xubin wasiir ah oo ka mid ah xukumad ay isku lid yihiin gudoomiyiheedii golaha wakiilada. Xaalku waa iyadoo dib loo celiyey cajaladii xukumadii UDUB iyo Kulmiye. 

Xaaladahan aynu soo sheegnay iyo kuwa maanta aloosan waxa ay mar kale ina tusayaan in wasiir Warancade yahay nin ku dhiiran wixii uu maalintaa yeelay, oo ah in bulshada xukumada uu ku jiro ee Siilaanyo ka soo horjeeda ee ku dhaliilaysa wixii xiligaa hore lagu dhaliilayey xukumadii Riyaale  aanu ka aamusin, balse xirfadiisii kalsoonida  lahayd uu maantana adeegsado. Xirfadaasi waa in uu dhaxtago halka cabashadu ka jirto, isla markaana toos uga jawaabo su’aalaha oogan ee xukumada uu ka mid yahay in ay uga jawaabto daaye, aynaba ogolayn in la abuuro jawi is horkeenaya iyaga iyo bulshada caban.

Tan dambe ee wasiir Warancade waxa u daliil ah habeenkii Sabtidii ee bisha Diisambar ahayd 14ka oo kulan balaadhan oo bulshada Somaliland ee London u qabatay  wasiir Warancade uu kala kulmay mid la dareen ah jawigii maalintii xukumadii uu hore uga tirsanaa ee UDUB jirtay ee uu ku dejiyey dadkii hor tunaa golaha wakiilada, kadib markii uu habeenkaa khudbad dul-xaadh socdaalkiisa ah ka jeediyey goobta oo hore loogu sii sheegay in su’aalaha dadku toos u weydiin doonaan. Markii xiligii su’aalaha la gaadhay, waxa Wasiir Warancade sida mowjada ugu soo burqaday su’aalo too loo weydiinayo, kuwaas oo ka soo yeedhay codad muwaadiniin diidan, si adagna uga soo horjeeda xaalada uga muuqata Somaliland ee siyaasadeed ee ay ku wajahayso xukumada uu ka tirsan yahay ee Kulmiye mucaaridkeeda. Kulankaa waxa muuqatay sida uu wasiir Warancade u deganaa, inta badana uu u dhoolo cadaynayey marka lagu tuuro su’aalo dadka xukumada Siilaanyo la mabsuudsan xajiimanyanayey, ku darsoo wakiilka Somaliland ee UK Cali Aadan Cawaale oo garabka ku hayey, oo isaga lagu yaqaan inuu yahay nin dadka reer Somaliland ee UK iyo wasiirada kala ilaaliya in ay sidan oo kale isku soo wajahaan. Ayaa habeenkaas bulshada u iftiimiyey in wasiirka marayaa uu yahay mid ka duwan kuwii su’aalaha soo qora odhan jiray, badhna hoosta dhigi jiray.

Wasiir Warancade waxa uu London kala tagey dareen dib u xusuusiyey jawigii siyaasadeed ee ku kacsanaa xiligii uu ka mid ahaa UDUB, waana arin ku cusbayn oo sida looga dabaasho uu yaqaano. Waxa kale oo uu kala tagey in bulshada London ku nool ay kala yihiin kuwo si adag u diidan sida ay xukumada uga jawaabayso siyaasada mucaaridka ee aan ficil gacmeed lahay balse iyadu ficilo aanay iyagu xiligii UDUB kula kicin Kulmiye ku haysa, sida is hirtaagii musharaxa UCID markii uu isku dayey in uu Gabiley tago iwm. Warancade waxa uu London kala tagey in uu maqlo dareenka bulsho tuhun ka qabta siyaasada xukumada Kulmiye  ee arimaha wada hadalka Somaliland iyo Somalia.

Markase eegno waxa uu kaga tagey, Warancade waxa uu kaga tagey in uu London ku ogaado bulashadii uu soo horjoogsaday in ay arkaan in uu ka duwan yahay wasiiradii hore ugu yimid ee dhiirinayey in ay beel beel ula shiraan, inta mucaaridka ahna iska fogeeyaan. Warancade waxa uu kaga tagey London aragti laga qaato isaga oo tilmaamaysa in uu yahay hogaamiye siyaasadeed oo diyaar u ah in uu dadka dhageysto, dareenkooda ogaado. Warancade waxa uu kaga tagey sumcad kor u sii qaaday isaga hoosna u dhigtay wasiiradii kale ee iyagu bulshada shir-doceedada ku kala qaybinayey.

Isku soo duuboo Warancade waxa uu kala tagey, kagana tagey London karaamo lo ohayo, lagana dhursugayo in uu intaa ay ku eekaato ama inuu sidii inta taqaanaa ku ogayd halkaa ka sii wado.

Axmed Odowaa

Hadhwanaag